Η Αρχαία Ήλιδα αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κέντρα της Πελοποννήσου στην αρχαιότητα. Υπήρξε οργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων και πρωτεύουσα των Ηλείων, συνδεόταν δε με την Ολύμπια, με ιερά οδό. Ήταν μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας Πελοποννήσου μέχρι την καταστροφή της από τους Ρωμαίους Ερούλους (267 π.χ.).

Η πόλη της Αρχαίας Ήλιδας ήταν ατείχιστη και από τα οικοδομήματά της ξεχώριζαν τα “Γυμνάσια” (Γυμανστήρια), το Λαλίχμιο Βουλευτήριο κ.α. Σήμερα δυστυχώς δεν σώζονται παρά ελάχιστα τμήματα των πολυάριθμων και περίλαμπρο οικοδομημάτων της, ωστόσο χώρος είναι επισκέψιμος και δίνει μία μικρή εικόνα από Λάμψη και τη μεγαλοπρέπεια που είχε η πόλη κατά την περίοδο της ακμής της.

Η Ήλις διοικούσε το ιερό της Ολυμπίας και είχε την αποκλειστική ευθύνη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Ίφιτος, φέρεται να έχει υπογράψει με το βασιλιά Λυκούργο της Σπάρτης, τη συμφωνία με την οποία θεσπίστηκε η Ολυμπιακή Εκεχειρία και το απρόσβλητο της Αρχαίας Ήλιδας κατά τη διάρκεια των αγώνων. Η πόλη βρισκόταν στην αριστερή όχθη του Πηνειού και είχε μεγάλη Αγορά, στολισμένη με αναρίθμητα αγάλματα, Θέατρο, Γυμνασίου, πολυάριθμους ναούς και Ιερά αφιερωμένα στην Αθηνά, τον Απόλλωνα, την Αφροδίτη Ουρανία, το Διόνυσο, την Αρτέμιδα, τον Σωσίπολη κ.α. ενώ η οικονομική ισχύς της ήταν τέτοια ώστε έκοβε δικά της νομίσματα. Η Αρχαία Ήλιδα κατά την Μυκηναϊκή εποχή έγινε ανεξάρτητο βασίλειο ενώ  ο Πέλοπας, ο Οινόμαος και ο Ίφιτος που ανασύστησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ήταν μερικοί από τους πιο ονομαστούς βασιλείς αυτής της πλούσιας χώρας που έφτασε να αριθμεί περί τους 150.000 κατοίκους με την πρωτεύουσά της να φτάνει στον εκπληκτικό για την αρχαία Ελλάδα αριθμό των 60.000 κατοίκων.

Σήμερα εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο, λειτουργεί και ένα σύγχρονο μουσείο κατασκευασμένο με μοντέρνα αρχιτεκτονική στο οποίο εκτίθενται πολυάριθμα ευρήματα από ολόκληρο το χρονολογικό φάσμα της κατοίκησης της περιοχής.

Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ήλιδας υπάρχει λυόμενη κατασκευή Ανοικτού θεάτρου όπου τον Ιούλιο, πραγματοποιούνται οι θεατρικές παραστάσεις του φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας.